Met ‘Samen 18 worden’ bundelen de gemeente Amsterdam, het Mundus College, COA, Nidos, Money Start en de Esprit Scholengroep hun krachten om kwetsbare jongeren te ondersteunen.
Deze unieke samenwerking helpt jongeren niet alleen met de juiste begeleiding, maar bouwt ook een stevig vangnet om financiële problemen te voorkomen. Samen kijken we vooruit naar een toekomst waarin geen jongere er alleen voor staat.
Volgende week start het programma ‘Samen 18 worden’ op het Mundus College in Amsterdam Nieuw-west. Deze aanpak richt zich op jongeren van 17,5 jaar en hun ouders/voogden en helpt de kwetsbare jongeren in de overgang naar 18 jaar. De jongeren worden vanuit het onderwijs geselecteerd en benaderd. Volgens de wet zijn alle jongeren met 18 jaar financieel handelingsbekwaam. Samen met het onderwijs bellen we de ouders en leerlingen met 17,5 jaar en onderzoeken of deze overgang wel goed gaat. We bieden voor de jongeren en ouders een handje hulp als ze zelf met angst en beven naar dit moment kijken. Na een uitgebreide intakefase, waarin de persoonlijke situatie met ouders of voogden wordt besproken, krijgen de leerlingen in kleine groepjes van maximaal zes deelnemers hulp. Tijdens deze sessies worden belangrijke zaken zoals het aanvragen van een zorgverzekering, DigiD of DUO-formulieren geregeld. Dit gebeurt onder begeleiding van een professionele preventiecoach, eventueel in samenwerking met ouders of voogden.
Het doel is dat de jongeren op tijd alle noodzakelijke stappen zetten om financieel zelfstandig te zijn zodra ze 18 worden. Het uitgangspunt is “samen zelf doen”: de jongeren blijven zelf verantwoordelijk, maar krijgen daarbij de ondersteuning van experts.
Waarom ‘Samen 18 worden’ zo belangrijk is
In Nederland worden ALLE jongeren vanaf 18 jaar volgens de wet als financieel handelingsbekwaam beschouwd, ongeacht of ze hier daadwerkelijk toe in staat zijn. Jongeren met een licht verstandelijke beperking, of zeer moeilijk lerende kinderen niet uitgezonderd. Dit leidt tot een ernstige en groeiende schuldenproblematiek onder jongeren.
De cijfers spreken boekdelen: uit een onderzoek van ING (september 2024) blijkt dat maar liefst 49% van de Nederlandse jongeren tussen de 16 en 27 jaar te maken heeft met schulden. Deze bevindingen worden bevestigd door het onderzoek van deurwaarders- en incassobureau Flanderijn (mei 2024), waarin wordt gewaarschuwd dat het aantal jongeren met schulden sinds de coronacrisis jaarlijks verdubbelt. Deze trend is nog steeds niet gekeerd. Vooral het niet kunnen betalen van de zorgverzekering vormt een groot probleem.
Jongvolwassenen (18-27 jaar) bevinden zich in een bijzonder kwetsbare positie. Volgens het Nibud heeft bijna 40% moeite om rond te komen, en een derde van de werkende jongvolwassenen beschikt niet over een vast inkomen. Meer dan een kwart heeft regelmatig geen geld voor noodzakelijke uitgaven. Wat de situatie verergert, is dat veel jongeren hun financiële problemen niet durven te bespreken, waardoor zij extra kwetsbaar zijn voor escalatie.
Hoewel het totale aantal mensen met schulden daalt, blijft het aandeel jongeren met schulden opvallend hoog, zo blijkt uit de schuldmonitor van het BKR (2023). Gemeenten hebben moeite om jongeren met beginnende betalingsachterstanden vroegtijdig te signaleren, waardoor preventie vaak te laat komt. Voor jongeren met een licht verstandelijke beperking (LVB) is de situatie nog schrijnender: zij lopen een dubbel risico om schulden te ontwikkelen, zoals onderzoek van de Hogeschool van Amsterdam aantoont.
Daarnaast worden jongeren blootgesteld aan verleidingen zoals kopen op afbetaling, online gokken en crypto-handel, wat hun financiële situatie verder verslechtert. De overheid zelf is vaak de grootste schuldeiser bij jongeren; denk aan de bijdragen van studiefinanciering, zorgverzekering en boetes. Dit onderstreept de noodzaak van preventieve maatregelen om de schuldenproblematiek onder jongeren aan te pakken.
Praktische begeleiding voor een zelfstandige toekomst
Wat gaan de jongeren doen tijdens het programma?
DigiD aanvragen: de eerste stap naar zelfstandigheid
Een DigiD is de sleutel tot bijna alle administratieve zaken in Nederland. De jongeren gaan een DigiD aanvragenen krijgen uitleg en begeleiding hoe te gebruiken voor belangrijke zaken zoals het aanvragen van studiefinanciering en zorgtoeslag.
Zorgverzekering afsluiten: een bewuste keuze maken
Vanaf hun 18e zijn jongeren verplicht om een eigen zorgverzekering te hebben. Tijdens de lessen sluiten ze een zorgverzekering af die past bij hun persoonlijke situatie én budget. Dit is afgestemd met de ouders of voogden. In ieder geval een verantwoordelijke volwassene.
Grip op financiën krijgen: rust en overzicht
Financiële zelfredzaamheid staat centraal. Jongeren leren:
- Budgetteren: inkomsten en uitgaven in balans houden.
- Het belang van sparen.
- Hoe ze met zorgtoeslag en vaste lasten omgaan, bijvoorbeeld dat de zorgtoeslag op de 20e van de maand wordt gestort en de zorgverzekering kort daarna wordt afgeschreven. Zo voorkomen ze dat incassotrajecten ontstaan.
Samen zelf doen is hierbij het uitgangspunt: jongeren zijn zelf verantwoordelijk, maar krijgen de ondersteuning die ze nodig hebben van professionele preventie coaches en betrokken volwassenen.
Een maatschappelijke investering met impact
Met ‘Samen 18 worden’ investeren we niet alleen in de toekomst van jongeren, maar ook in die van de samenleving. Jongeren die goed voorbereid zijn, staan steviger in hun schoenen en lopen minder risico op problematische schulden.
De voordelen zijn groot:
- Minder druk op schuldhulpverlening.
- Meer zelfredzaamheid en zelfstandigheid.
- Een sterke basis voor een gezonde financiële toekomst.
Zoals wethouder Marjolein Moorman benadrukt:
“Het voorkomen van schulden bij jongeren is het belangrijkst. De gemeente stuurt iedereen een verjaardagskaart met uitleg over wat ze moeten doen als ze 18 worden, maar voor sommigen is dit niet genoeg. Daar is financiële educatie op school voor nodig. Voor de allerkwetsbaarste groep is er echter meer nodig, namelijk begeleiding. Zij hebben net dat beetje extra steun nodig rond hun 18e verjaardag. Dáár zijn Samen 18 worden en Geld Gappie voor bedoeld.”
Samen bouwen aan een schuldenvrije generatie
Samen kunnen we een verschil maken en bouwen aan een toekomst waarin jongeren stevig in hun schoenen staan. Doe je mee?
Lees hier meer over het programma: https://moneystart.nl/doe-mee/
Ook kunt u een artikel over dit initiatief lezen in Het Parool: Honderden Amsterdamse jongeren geholpen met hun financiën: ‘Niet alle ouders kunnen dit’
Fotografie: Liesbeth Dingemans
